Kontent qismiga oʻtish

Edit-a-thon

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Edit-a-thon (baʼzan yozma editathon) — bu Vikipediya, OpenStreetMap (shuningdek, „mapathon“ sifatida) va LocalWiki kabi onlayn hamjamiyatlarning baʼzi muharrirlari maʼlum bir mavzu yoki kontent turini tahrir qiladigan va yaxshilaydigan voqea. Tadbirlar odatda yangi muharrirlar uchun asosiy tahrirlash treninglarini oʻz ichiga oladi va umumiy ijtimoiy uchrashuv bilan birlashtirilishi mumkin. Bu soʻz „tahrirlash“ va „marafon“ ning portmantosidir . Edit-a-thon „shaxsan“ yoki onlayn yoki ikkalasining aralash versiyasi boʻlishi mumkin. Agar u shaxsan boʻlmasa, u odatda „virtual edit-a-thon“ yoki „online edit-a-thon“ deb ataladi.

Joylar (shaxsiy tadbirlar)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vikipediya edit-a-thon Vikimedia boʻlimi bosh qarorgohida boʻlib oʻtdi; akkreditatsiyadan oʻtgan taʼlim muassasalari, jumladan, Sonoma davlat universiteti, Arizona shtat universiteti, Middlebury kolleji[1], Viktoriya universiteti, Salk Biologiya fanlari instituti kabi ilmiy tadqiqot muassasalari[2] va madaniy muassasalar, masalan, muzeylar yoki arxivlarda ham tashkillashtirilgan.

Onlayn/masofaviy tadbirlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

COVID-19 pandemiyasi davrida ijtimoiy masofani saqlash choralariga rioya qilgan holda bir nechta Vikipediya edit-a-thon oʻtkazildi. Ushbu tadbirlar sinxron ovozli va video chat, shuningdek, asinxron xabarlar taxtasi va forumlar orqali onlayn tarzda oʻtkazildi. 

Tadbirlar madaniy meros obyektlari, muzey kolleksiyalari, ayollar tarixi, sanʼat, feminizm, Vikipediyadagi gender farqini kamaytirish va ijtimoiy adolat masalalari kabi mavzularni oʻz ichiga olgan[3][4][5][6][7][8].

Ayollar, afro-amerikaliklar va LGBT hamjamiyatining aʼzolari Vikipediyaning jinsiy va irqiy tarkibidagi boʻshliqni toʻldirish uchun[9] va Afrika bilan bogʻliq mavzularning kam ifodalanishiga qarshi chiqish uchun tahrirlash vositalaridan foydalanmoqda[10].

Tashkilotchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baʼzi Vikipediya edit-a-thon wiki-rezidentlar tomonidan tashkil etilgan. OpenStreetMap hamjamiyati, shuningdek, bir nechta edit-a-thonni oʻtkazdi[11][12].

Carol Ann Whitehead, Ada Lovelace Day Edit-a-thon tashkilotchisi
  • „Wiki SDGsni yaxshi koʻradi“ tashabbusi Barqaror Rivojlanish Maqsadlari atrofidagi mavzularda bir haftalik onlayn edit-a-thon oʻtkazdi. Tadbir 2020-yil sentyabr oyida Global Goals Week doirasida onlayn boʻlib oʻtdi. U Buyuk Britaniyadagi Project Everyone nodavlat tashkiloti tomonidan tashkil etilgan bo‘lib, unda 300 ga yaqin ro‘yxatdan o‘tgan ishtirokchilar, 108 ta faol ishtirokchilar va 64 ta yangi muharrirlar bor edi. Ishtirokchilarning aksariyati rivojlanayotgan mamlakatlardan va toʻqqizta sovrindordan yetti nafari Afrikadan edi. Tadbir inglizcha Vikipediyadagi SDG bilan bog‘liq kontentni yaxshilashga qaratildi (ispan, makedon[13], katalan va portugalcha Vikipediyalarda ham baʼzi yaxshilanishlar amalga oshirildi). 500 ga yaqin maqola takomillashtirildi[14]Jimmy Wales yopilish marosimida ishtirok etdi va eng faol koʻngillilarga toʻqqizta mukofotni topshirdi[15].
  • 2018-yil avgust oyida Afrika uchun kelajak iqlimi va iqlim va rivojlanish bilimlari tarmog‘i Janubiy Afrikaning Keyptaun shahrida iqlim o‘zgarishi bo‘yicha birinchi Afrika Vikipediya edit-a-thonni chaqirdi.
  • Eng uzuni 2016-yilning 9-12-iyun kunlari Mexiko shahridagi Soumaya muzeyida bo‘lib o‘tdi, u yerda Vikimedia Meksika ko‘ngillilari va muzey xodimlari 72 soat davomida uzluksiz tahrir qilishdi. Rekord Ginnesning rekordlar kitobi tomonidan tan olindi[16][17].
  • 2014-yildan beri Art+Feminism Vikipediyadagi ayollar, feminizm va sanʼat tarixini kengaytirish va ayollarning internetda qanday namoyon boʻlishi haqidagi notoʻgʻri qarashlarni yoʻq qilish uchun har yili butun dunyo boʻylab edit-a-thon oʻtkazadi. 2019-yil harakatning „gender ikkilik boʻlmagan faollar va rassomlarni“ oʻz ichiga olgan kengayishini anglatadi[18].
  • Global Ada Lovelace Day Edit-a-thon, Vikipediya maqolalarining xilma-xilligini yaxshilash tashabbusi Carol Ann Whitehead va Google eksperti Susan Dolan tomonidan hamkorlikda yaratilgan. U 2019-yil 9-oktyabrda[19] Manchester shahrida, The Pankhurst Centerda boʻlib oʻtdi[20][21][22].
  1. „Feminists Strengthen Wikipedia's Content about Women“. Middlebury College (2017-yil 18-aprel). Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.
  2. „Wikipedia Edit-a-Thon - September 7, 2019“ (en). Salk Institute for Biological Studies. 2019-yil 19-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-sentyabr.
  3. Lavin, Talia. „A Feminist Edit-a-Thon Seeks to Reshape Wikipedia“. The New Yorker (2016-yil 11-mart). Qaraldi: 2016-yil 30-iyul.
  4. Boboltz. „Editors Are Trying To Fix Wikipedia's Gender And Racial Bias Problem“. The Huffington Post (2015-yil 15-aprel). Qaraldi: 2016-yil 30-iyul.
  5. „Social Justice Wikipedia Edit-a-thon workshop - University of Victoria“. www.uvic.ca. Qaraldi: 2016-yil 30-iyul.
  6. Smith, Michelle R.. „Female scientists getting their due on Wikipedia“. Associated Press (2013-yil 16-oktyabr). Qaraldi: 2016-yil 30-iyul.
  7. Katzner, Ben. „SCSU group participates in edit-a-thon for Wikipedia website“. St. Cloud Times (2014-yil 1-fevral). 2016-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 5-fevral.
  8. Koh, Adeline. „How to Organize Your Own Wikipedia Edit-a-Thon“. The Chronicle of Higher Education (2013-yil 30-may). Qaraldi: 2014-yil 5-fevral.
  9. Reynosa. „Why Don't More Latinos Contribute to Wikipedia?“. El Tecolote (2015-yil 3-dekabr). Qaraldi: 2015-yil 4-dekabr.
  10. Wexelbaum, Rachel S., Katie Herzog, and Lane Rasberry. „Queering Wikipedia.“ (2015).
  11. Villeda. „OpenStreetMap #Editathon at MapBox“ (2013-yil 12-aprel). 2015-yil 10-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-aprel.
  12. Foster. „Fall 2013 OpenStreetMap Editathon“ (2013-yil 18-oktyabr). 2014-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-aprel.
  13. Kiril Simeonovski (2020) Wikipedia and Sustainable Development Goals: Engaging smaller Wikipedias, Diff (blog hosted by Wikimedia Foundation)
  14. „"Wiki loves SDGs" - Global Goals Week online edit-a-thon on SDG topics in September 2020“. Wikipedia. Qaraldi: 2020-yil 14-oktyabr.
  15. „Wiki Loves SDGs Closing Ceremony on 25 September 2020“. The Global Goals (Youtube channel) (2020-yil 30-sentyabr). 2022-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-oktyabr.
  16. „México ganó un nuevo récord Guinness y seguro te va a ser útil“ (es-MX). Dinero en Imagen.com (2016-yil 13-iyun). Qaraldi: 2016-yil 13-iyun.
  17. Cruz y Corro. „Wikipedia edit-a-thon, 72 hours long, is recognized with a Guinness World Record“. Wikimedia Blog (2016-yil 22-iyul). Qaraldi: 2016-yil 30-iyul.
  18. „ART+FEMINISM — Announcing Our Year 6 Campaign: Gender + The...“ (en). ART+FEMINISM. Qaraldi: 2019-yil 8-mart.
  19. „Wiki-edit-a-thon: Writing Women Back into History – UNYA Denmark“ (en-US). Qaraldi: 2019-yil 6-noyabr.
  20. „Global Wikipedia Edit-a-Thon (#Wikieditathon) 2019 – Manchester“. 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  21. „Wiki Edit-a-Thon“ (en-GB). Digital Science (2018-yil 20-sentyabr). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-noyabr.
  22. „Ada Lovelace Day at The Pankhurst Centre“. 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.