Przejdź do zawartości

Ted Kaczynski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ted Kaczynski
Theodore John Kaczynski
Unabomber
Ilustracja
Theodore Kaczynski (1996)
Pełne imię i nazwisko

Theodore John Kaczynski

Data i miejsce urodzenia

22 maja 1942
Chicago

Data i miejsce śmierci

10 czerwca 2023
Butner

Zawód, zajęcie

matematyk

Alma Mater

Uniwersytet Harvarda

podpis
Kaczynski (1968) jako adiunkt na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley

Ted Kaczynski, właśc. Theodore John Kaczynski, ps. Unabomber (ur. 22 maja 1942 w Chicago, zm. 10 czerwca 2023 w Butner[1]) – amerykański matematyk, terrorysta motywujący swoje działania sprzeciwem wobec społeczeństwa i cywilizacji opartych na nowoczesnej technice. Przydomek Unabomber powstał z kryptonimu UNABOM (ang. university and airline bombings), który agenci Federalnego Biura Śledczego (FBI) nadali sprawie Theodore’a Kaczynskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny o polskich korzeniach (Polakami byli jego dziadkowie)[2]. Ted Kaczynski od czasów młodości wykazywał ponadprzeciętne zdolności matematyczne, co łączyć można z wysokim IQ – jego iloraz inteligencji wynosił 170 w skali Stanforda-Bineta[3]. W wieku 16 lat rozpoczął studia na Uniwersytecie Harvarda[4]. W tym czasie Kaczynski był uczestnikiem poniżającego eksperymentu psychologicznego dotyczącego odporności na stres oraz dezintegracji osobowości prowadzonego przez psychologa Henry’ego Murraya. To doświadczenie mogło mieć wpływ na jego późniejsze antyspołeczne zachowania[5][6]. W roku 1962 rozpoczął studia na Uniwersytecie Michigan[7] w Ann Arbor. Na tej uczelni obronił doktorat z matematyki. W latach 1967–1969 jako matematyk pełnił funkcję docenta na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Wkrótce zrezygnował z tej posady i pozostawał bezrobotny, żyjąc samotnie bez udogodnień cywilizacyjnych w drewnianej chacie w stanie Montana[4].

Działalność przestępcza

[edytuj | edytuj kod]

Od 1978 do 1995 Kaczynski wysyłał listy-bomby do różnych ludzi, przyjmując filozofię zbliżoną do neoluddyzmu. Zamierzał walczyć w ten sposób ze złem wynikającym – w jego mniemaniu – z postępu technicznego. Swoje bomby wysyłał w starannie wykonanych przez siebie drewnianych pudełkach, oznakowanych literami „FC” (Freedom Club, czyli „klub wolności”). W ciągu prawie 18 lat od jego bomb zginęły trzy osoby, a dwadzieścia dziewięć zostało rannych.

Kaczynski działał bardzo ostrożnie, przez co był długo nieuchwytny. Stał się przedmiotem najdroższego, najdłuższego i najbardziej pracochłonnego w historii FBI śledztwa.

19 września 1995 dzienniki „The New York Times” i „The Washington Post” opublikowały manifest Kaczynskiego: zawierający 35 tysięcy słów esej filozoficzny dotyczący zagrożeń wynikających z postępu technicznego. W Polsce wydało go, pod tytułem Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość, anarchistyczne wydawnictwo „Inny Świat”[8]. Zdaniem Kaczynskiego nowoczesna technika pozbawia człowieka wolności i prowadzi do problemów psychologicznych poprzez pozbawienie go „procesu władzy” – przez co rozumiał indywidualną odpowiedzialność za zaspokojenie podstawowych potrzeb (jedzenia, bezpieczeństwa). Unabomber omawiał też psychologię zwolennika poglądów lewicowych, którego jego zdaniem cechuje kompleks niższości i „naduspołecznienie”.

Do schwytania Unabombera przyczynił się jego brat David, który w poglądach autora rozpoznał poglądy Teda, z którym od wielu lat nie utrzymywał kontaktu. Ted Kaczynski aresztowany został 3 kwietnia 1996, a w 1998 skazano go na karę dożywotniego więzienia. Przed atakami terrorystycznymi z 11 września 2001 Unabomber był symbolem terroryzmu w Stanach Zjednoczonych. Od 1997 Kaczynski przebywał w więzieniu o maksymalnie zaostrzonym rygorze ADX Florence(inne języki), w stanie Kolorado. W więzieniu tym przebywają osoby uznawane przez amerykańskie władze za skrajnie niebezpieczne, m.in. Eric Rudolph, Ramzi Yousef(inne języki) oraz Timothy McVeigh[9]. Kaczynski zaprzyjaźnił się z McVeighem i prowadził z nim do czasu jego egzekucji rozmowy poświęcone polityce i filozofii[10].

W grudniu 2021 roku z powodów zdrowotnych został przeniesiony do więzienia w Butner, w stanie Karolina Północna[11]. Pod koniec życia chorował na nowotwór[12]. 10 czerwca 2023 roku został znaleziony martwy w swojej celi[13][1]. Niedługo później podano, że przyczyną śmierci było samobójstwo[12][14]. Powiesił się na sznurowadłach na poręczy dla niepełnosprawnych w swoim pokoju[15].

Lista zamachów

[edytuj | edytuj kod]
Rok Data Lokalizacja Ofiary Obrażenia
1978 25–26 maja Northwestern University, Evanston, Illinois Terry Marker,
funkcjonariusz policji akademickiej
drobne
1979 9 maja Northwestern University John Harris, absolwent uczelni drobne
15 października Chicago 12 pasażerów American Airlines zatrucie dymem
1980 10 czerwca Chicago Percy Wood, prezes United Airlines skaleczenia i poparzenia
1981 8 października Uniwersytet Utah, Salt Lake City, Utah brak – bomba rozbrojona
1982 5 maja Uniwersytet Vanderbilta, Nashville, Tennessee Janet Smith, sekretarka uniwersytecka poważne obrażenia rąk, wymagające skomplikowanego leczenia
2 lipca Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, California Diogenes Angelakos, profesor obrażenia twarzy i prawej ręki, prawie całkowicie wyleczone
1985 15 maja Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley John Hauser, absolwent uczelni częściowa utrata wzroku w lewym oku, utrata 4 palców prawej ręki, zerwanie tętnicy w ręce zagrażające życiu
13 czerwca Auburn, Washington brak – bomba rozbrojona
15 listopada Ann Arbor, Michigan James V. McConnell i Nicklaus Suino McConnell: utrata słuchu, Suino: rany odłamkowe
11 grudnia Sacramento, California Hugh Scrutton, właściciel sklepu komputerowego pierwsza ofiara śmiertelna
1987 20 lutego Salt Lake City, Utah Gary Wright, właściciel sklepu komputerowego poważne uszkodzenie nerwu lewej ręki, wymagające chirurgicznej rekonstrukcji
1993 22 czerwca Tiburon, California Charles Epstein, genetyk Uniwersytetu Kalifornijskiego zniszczone obie błony bębenkowe, utrata części trzech palców
24 czerwca Uniwersytet Yale, New Haven, Connecticut David Gelernter, profesor informatyki obrażenia prawej ręki i oka
1994 10 grudnia North Caldwell, New Jersey Thomas J. Mosser, specjalista ds. reklamy druga ofiara śmiertelna
1995 24 kwietnia Sacramento, California Gilbert Murray, lobbysta w przemyśle drzewnym trzecia ofiara śmiertelna

Odniesienia w kulturze

[edytuj | edytuj kod]
Koszulka z napisem Unabomber for president!

Filmy

  • Stemple Pass (2012, reż. James Benning)
  • ManHunt: Unabomber (serial Netflix, 2017)
  • Ted K (2021, reż. Tony Stone) – cały film to historia życia Teda Kaczynskiego
Polityka
Muzyka
  • MacabreThe Unabomber
  • Camper Van BeethovenMilitia Song
  • Kirlian CameraKaczynski Code (ze słowami zaczerpniętymi ze 173. paragrafu manifestu Kaczynskiego)
  • Mando DiaoKiller Kaczynski
  • Sleepytime Gorilla MuseumFC: The Freedom Club
  • MudovenTruth and Tragedy: Life in the Occupied Zone
  • CombichristGod Bless
  • Movits! – Nitroglycerin
  • Agoraphobic NosebleedObi Wan Kaczynski
  • Ill BillExploding Octopus
  • zespół Suckaaa! użył wizerunku Kaczynskiego jako swojej „maskotki”. Członkowie oblepili jego zdjęciami swój autobus, chodzili w T-shirtach z nadrukami jego twarzy, a także przebierali się za niego podczas koncertów.
  • w stanie Connecticut powstał zespół o nazwie „Ted Kaczynski and the Mad Bombers”
  • w Moskwie powstał rosyjski zespół crust/punk o nazwie „Ted Kaczynski”
  • raper Te-Tris nawiązuje do Kaczynskiego w utworze Prawo do bragga
  • raper Quebonafide porównuje się do Kaczynskiego w utworze Valhalla
  • raper Eminem wspomina o nim w utworze Believe z albumu – Revival oraz w utworze Brainless z albumu The Marshal Mathers LP 2
  • raper Filip Marcinek – Unabomber
  • zespół Lordofon – Unabomber
Literatura
  • Krwawy rajd – komiks Ryszarda Dąbrowskiego z serii „Likwidator” (2002), dedykowany Tedowi Kaczynskiemu; w dialogach postaci przewijają się ponadto ideologiczne deklaracje Kaczynskiego, a wielki plakat z jego wizerunkiem wisi na ścianie w kryjówce Likwidatora.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Luke Barr, Meredith Deliso: Unabomber Ted Kaczynski found dead in prison cell. ABC News, 2023-06-10. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
  2. William Addams Reitwiesner: Ancestry of Ted Kaczynski.
  3. Kaczynski, Ted. freeinfosociety.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-16)]., FreeInfoSociety.com.
  4. a b Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-02-17].
  5. Ted Kaczynski. Ekologiczny terrorysta [online], Newsweek.pl [dostęp 2019-02-17] (pol.).
  6. Harvard’s Experiment on the Unabomber, Class of '62 [online], Psychology Today [dostęp 2019-02-17] (ang.).
  7. Ted Kaczynski, unabomber [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-12-12] (pol.).
  8. Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość : [manifest wojownika] / Theodore Kaczynski (Unabomber) ; tł. Arkadiusz Miernik. Mielec: Wydaw. Inny Świat, 2003.
  9. Terror on Trial: Life in Supermax’s 'Bombers Row'.
  10. The Unabomber’s not-so-lonely prison life.
  11. Matt Zapotosky, Ted Kaczynski, the 79-year-old Unabomber, transferred to prison medical facility, „The Washington Post”, 23 grudnia 2021, ISSN 0190-8286 [dostęp 2023-06-10] (ang.).
  12. a b ‘Unabomber’ Ted Kaczynski died by suicide in prison medical center, AP sources say [online], AP NEWS, 11 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-12] (ang.).
  13. Theodore ‘Ted’ Kaczynski, known as the 'Unabomber,' has died in federal prison [online], AP NEWS, 10 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-10] (ang.).
  14. Unabomber popełnił samobójstwo [online], Onet Wiadomości, 11 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-12] (pol.).
  15. "Unabomber" Ted Kaczynski had late-stage rectal cancer and was "depressed" before prison suicide, autopsy says [online], NBC News, 17 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-10] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]