Przejdź do zawartości

Miodunka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Miodunka
Ilustracja
Morfologia (Pulmonaria officinalis)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ogórecznikowce

Rodzina

ogórecznikowate

Rodzaj

miodunka

Nazwa systematyczna
Pulmonaria L.
Sp. Pl. 135. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

P. officinalis L.[3]

Miodunka (Pulmonaria L.) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje 18 gatunków[4]. Występują one naturalnie na obszarze od Europy po Azję Wschodnią[5][4]. W Polsce w stanie dzikim rosną cztery gatunki rodzime z tego rodzaju: miodunka ćma P. obscura, plamista P. officinalis, miękkowłosa P. mollis i wąskolistna P. angustifolia; zaś miodunka czerwona P. rubra rośnie jako zadomowiony antropofit[6]. Różnice między gatunkami są często nieznaczne, przez co są trudne do oznaczenia[7].

Miodunka plamista P. officinalis była w przeszłości wykorzystywana jako lecznicza przy chorobach płuc. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne[8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Byliny o szczeciniasto, mniej lub bardziej gruczołowato owłosionych łodygach. Ma kłącza[7].
Kwiaty miodunki plamistej
Liście
Dojrzałe liście odziomkowe u nasady przychodzą stopniowo lub gwałtownie w ogonek liściowy[7]. Są całobrzegie. Mają zieloną barwę, czasami ze srebrnymi lub białawymi plamkami. Liście łodygowe są mniejsze, nasadą obejmują łodygę[5].
Kwiaty
Zebrane w wierzchotki rozwijające się na szczytach pędów. Kielich ma dzwonkowaty kształt, z pięcioma kątami u nasady oraz całobrzegimi klapami, rozwijającymi się po przekwitnięciu. Korona kwiatu jest promienista, wyprostowana, w kształcie tubki, z pięcioma wiązkami długich włosków w gardzieli tworząc prawie ciągły pierścień. Dno kwiatowe jest płaskie[7]. Pręciki mają krótkie nitki, nie wystają ponad koronę kwiatu[5]. Owocolistki są krótsze niż tubka korony, zwieńczone są klapowanym lub dwudzielnym znamieniem[7].
Owoce
Gładkie orzeszki z bardzo ostrym uwypukleniem u nasady[7]. Zazwyczaj są owłosione, zwłaszcza na początku rozwoju[5].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny z tego rodzaju najlepiej rosną na żyznym, próchnicznym, wilgotnym podłożu. Preferuje stanowiska w półcieniu lub całkowicie zacienione. Rozmnaża się przez wysiew nasion lub, wegetatywnie, przez podział kęp[5].

Miodunka wąskolistna
Miodunka długolistna
Miodunka pstra

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z podplemienia Boragininae, plemienia Boragineae, podrodziny Boraginoideae z rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae[9].

Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny z tego rodzaju bywają uprawiane jako rośliny ozdobne. Nadają się w szczególności do ogrodów naturalistycznych i skalnych, a także na zacienione rabaty[5]. Miodunka plamista P. officinalis była w przeszłości wykorzystywana jako lecznicza przy chorobach płuc z powodu skojarzenia plam na liściach z tym organem[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-31] (ang.).
  3. a b Pulmonaria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2017-03-31]. (ang.).
  4. a b c Pulmonaria L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-31].
  5. a b c d e f B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 725-726. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. a b c d e f 7. Pulmonaria L.. Flora Iberica. [dostęp 2017-03-31]. (hiszp.).
  8. a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 771, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. Genus: Pulmonaria L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].