Przejdź do zawartości

Ceres (mitologia)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ceres
bogini urodzajów i rolnictwa
Ilustracja
Ceres z dwiema nimfami i rogiem obfitości
(mal. P.P. Rubens, 1608)
Inne imiona

Cerera

Występowanie

mitologia rzymska

Atrybuty

kosz z owocami

Siedziba

Olimp

Teren kultu

starożytny Rzym

Nazwa święta

Cerialia (12 kwietnia)

Odpowiednik

Demeter (grecki)

Rodzina
Ojciec

Saturn

Matka

Ops

Rodzeństwo

Jupiter, Junona, Westa, Neptun, Pluton

Dzieci

Prozerpina, Dmia

Ceres (Cerera) – w mitologii rzymskiej italska bogini wegetacji i urodzajów; całkowicie utożsamiona z grecką Demeter już w V wieku p.n.e.[1].

Córka Saturna i Ops. Była siostrą i kochanką Jowisza, matką Prozerpiny. Jej pozostałe rodzeństwo to: Junona, Westa, Neptun i Pluton. Jako bóstwo italskie była jedną z najstarszych rdzennie rzymskich bogiń; według tradycji miała swego kapłana już w okresie królewskim.

Ku jej czci w Rzymie na początku V wieku p.n.e. zbudowano u podnóża Awentynu świątynię (najważniejsze jej sanktuarium), poświęconą także boskim małżonkom Liberowi i Liberze. Wzniesiona pierwotnie w stylu etruskim, a po pożarze w 31 roku p.n.e. odnowiona w stylu korynckim; w czasach republiki przechowywano w niej uchwały senatu.

Z pozostałych sanktuariów poświęconych Ceres najbardziej znane znajdowało się w Ostii, zbudowane na planie kolistym, z którego zachowały się znaczne pozostałości.

Dyskusyjne jest, czy poświęcona jej była również dorycka świątynia w Paestum, powstała pod koniec VI wieku p.n.e., a nazywana obecnie jej imieniem.

Kult Ceres był popularny wśród plebejuszy. Jej święto – Cerealia (Ceriales), obchodzono 19 kwietnia. W trakcie uroczystości ofiarowywano bogini pierwociny ze zbiorów zbóż oraz maciorę[2]. Ubierano się w białe szaty, a ubodzy otrzymywali poczęstunek na koszt państwa. Kult Ceres, szerzący się zwłaszcza wśród kobiet, zyskał potem pewne cechy mistyczne.

W sztuce epok

[edytuj | edytuj kod]

Starożytnych wyobrażeń bogini zachowało się niewiele; do nielicznych należy zachowane w Museo Nazionale Romano w Termach Dioklecjana (prawdopodobnie z początku naszej ery).

Znacznie częściej przedstawiali ją nowożytni artyści, w malarstwie europejskim m.in. Giorgione, Rafael, Jordaens, Bourdon, Rubens (wielokrotnie), Jan Janssens, Brueghelowie, Jacob Jordaens, Simon Vouet, Antoine-François Callet, Watteau czy Millet.

Posągi jej niekiedy spotykane są w parkach zamkowych i pałacowych z okresu późnego feudalizmu.

Symboliczna postać Cerery pojawia się w groteskach z herbami Polski i Litwy w XVII-wiecznej serii arrasów herbowych, a także na bordiurze Bachus i Cerera z XVIII-wiecznego arrasu flamandzkiego Wejście zwierząt do arki. Figurka Cerery wieńczy m.in. bursztynową szkatułę wykonaną przez Michaela Redlina ok. 1680 r. (Muzeum Zamkowe w Malborku).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 1996, s. 87.
  2. Bogowie, herosi, demony. Leksykon, dz. cyt.; Jean-Claude Fredouille: Słownik cywilizacji rzymskiej. Katowice: Książnica, 1996, s. 316. Inskrypcja w języku faliskijskim datowana na początek VI w. p.n.e. podaje, że Cererze należy się ziarno (Danuta Musiał: Dionizos w Rzymie. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2009, s. 94).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]