Jump to content

МедиаWики

From Vikipediya

МедиаWики  — бу Википедия учун махсус ёзилган ва бошқа кўплаб Викимедиа жамғармаси лойиҳалари, шунингдек, хусусий ва жамоат ташкилотлари томонидан қўлланиладиган вики двигателидир . Бепул дастурий таъминот бўлиб ГНУ давлат лицензияси шартларида амал қилади.

МедиаWики ПҲП умумий мақсадли скрипт тилида ёзилган ва маълумотларни сақлаш учун нисбий маълумотлар базасидан (МйСҚЛ, ПостгреСҚЛ, СҚЛите ёки Ораcле ДБ) фойдаланади; мемcачед ва Сқуид дастурларидан фойдаланишни қўллаб-қувватлайди. МедиаWики саҳифа базаси билан ишлаш интерфейсини, тизим маъмуриятига кириш ҳуқуқларини чегаралашни, матнни ўз wики-матн форматида ва ҲТМЛ ва ΤΕΧ (формулалар учун) форматларида, расмлар ва бошқа файлларни юклаб олиш қобилиятини ва бошқа имкониятларни тақдим этади. Кенгайтма тизими фойдаланувчиларга ўзларининг янги хусусиятлари, функсиялари ва дастурий интерфейсларини қўшиш имконини беради.

Қадимги МедиаWики логотипи (2021-йил 1-апрелгача) ҳаволалар яратиш учун квадрат қавслардан [[ ]] фойдаланадиган белгилаш тилини рамзий қилди.

Тарихи

[edit | edit source]

МедиаWики германиялик талаба Магнус Манске томонидан Википедия учун махсус ишлаб чиқилган. Биринчи марта Перл тилида ёзилган УсеМодWики (шунингдек, „И босқич“ — „Пҳасе И“ " деб ҳам номланган) ишлатилган. Кейин 2002 йил 25 январда („Магнус Манске куни“ деб ҳам аталади) янги версия („ИИ босқич“ — „Пҳасе ИИ“) ПҲП дан фойдаланишга ўтди.

2009 йил октябр ойигача лойиҳани Брион Уиббер бошқарган, Wикимедиа жамғармасидан кетганидан кейин Тим Старлинг бу лавозимни эгаллаган. Версияни бошқариш тизими сифатида ишлаб чиқувчилар гит-дан фойдаланадилар. Хатоларни тузатиш ва янги функцияларни ишлаб чиқиш учун Бугзилла хато кузатув тизими қуйидаги манзилда жойлашган бугзилла.wикимедиа.орг. Алоҳида бир вики-лойиҳа мавжуд бўлиб www.медиаwики.орг, у бутунлай двигателга бағишланган (бир нечта тилларда ҳужжатлар мавжуд). Двигателнинг локализациясини таржима қилиш махсус сайтда амалга оширилади Транслатеwики.нет .


Кейинги, кенгайтирилган ва тўлдирилган версия бир вақтнинг ўзида „ИИИ босқич“ („Пҳасе ИИИ“) деб номланди, аммо кейинчалик у МедиаWики деб ўзгартирилди, чунки бу дастур нафақат Википедияда, балки бошқа лойиҳаларда ҳам фқўлланилиши мумкин эди. „МедиаWики“ номи Википедиянинг асосий ташкилоти бўлган „Викимедиа“ номидаги сўз бирикмасидир.

Қўлланилиши

[edit | edit source]

МедиаWики кўплаб кенгайтмалар билан биргаликда кўплаб Wикимедиа Фоундатион ва Фандом wики ҳостинг лойиҳаларида қўлланилади. Бундан ташқари, ушбу двигателда қурилган ва корпоратив фойдаланиш учун мўлжалланган ўзгартирилган тузилмалар мавжуд: Энтерприсе Семантиc МедиаWики+, БлуэСпиcе [1], русча лойиҳалар Wики4Интра [2], WикиВоте. МедиаWики ҳам МиндТоуч wики двигатели учун асос бўлган.)

Илова дастурлаш интерфейси (АПИ)

[edit | edit source]

МедиаWики маълумотлар базаларидан тўғридан-тўғри юқори даражадаги маълумотларга киришни таъминлайдиган махсус дастурлаш интерфейсини тақдим этди. Мижоз дастурлари АПИ дан авторизация қилиш, маълумотларни олиш ва ўзгаришларни юбориш учун фойдаланиши мумкин. Ушбу интерфейс орқали веб-саҳифадаги скриптлар Википедия билан мунтазам ишлашда веб-саҳифада ишлайди. АПИ-га кириш ҳар қандай тарзда, шу жумладан фронт-энд ва баcк-энд дастурлари орқали олиниши мумкин.

Бундай дастурларнинг намунаси сифатида Пйтҳон-да wики-бот яратиш учун Пйwикипедиа кутубхонаси ва Аутоwикиброwсер Википедиясига ярим автоматик ўзгартиришлар киритиш дастури деб аташ мумкин.

АПИ-нинг асосий қулайлиги шундаки, мижоз дастури ёзиладиган дастурлаш тили муҳим эмас, чунки барча сўровлар ҲТТП протоколи бўйича қайта ишланади ва жавоб ишлаб чиқувчи учун қулай форматда олинади: ХМЛ, сериялианган ПҲП ёки ЖСОН .

Манбалар

[edit | edit source]
  1. См. блуэспиcе.cом ( ат блуэспиcе.cом Эррор: ункноwн арчиве УРЛ 20220507225829 санасида архивланган)
  2. См. wики.4интра.нет ( ат wики.4интра.нет Эррор: ункноwн арчиве УРЛ 20120815154054 санасида архивланган)

Ҳаволалар

[edit | edit source]